II. Dünya Savaşı’ndan bu yana insanoğlu, Şubat 2022’ye kadar iç savaşlar haricinde iki büyük askerî gücün bu kadar büyük ve bu derece devamlı bir çatışmaya girdiklerine rastlamamıştı.
24 Şubat 2022’de Rusya Federasyonu’nun Türkiye saatiyle sabah saat 4’te Ukrayna’ya karşı bir ‘özel askerî harekat’ başlattığını duyurmasıyla ve 200 bine yakın bir işgal gücüyle saldırmasıyla patlak veren Rusya-Ukrayna Savaşı, bugün 1. yıldönümüne girdi. Ortadan geçen 1 yılda kimi asırlık jeopolitik istikrarlar ve kimi siyasi tabular tarih oldu. Tüm dünyayı büyük ihtimalle en çok şaşırtan asıl şey ise, savaşın beklendiği üzere hızlı bir Rus zaferiyle sonlanmayışıydı.
Şimdiye kadar neler yaşandı? Ukrayna’da şu anda hayat nasıl? Ukraynalılar ne düşünüyor? Webtekno grubu olarak, tüm bu soruların karşılıklarını sizler için araştırdık ve halkın günlük hayatı ve görüşleri hakkında bilgi alabilmek için Ukraynalı arkadaşımıza ulaştık.
Direkt son durumdan ve savaşın 2022’den sonraki evresinden bahsetmeden evvel, öncesinde nelerin yaşandığına değinmekte ve yaşananları özetlemekte yarar var.
Her şey, 2014’te Ukrayna’da yaşanan ve aylar süren Avromeydan Devrimi sonucunda Ukrayna’nın Rusçu devlet lideri Viktor Yanukoviç’in devirilmesiyle başladı. Avrupa Birliği ile ticaret bağlarını geliştirmeye çalışan Viktor Yanukoviç, Rusya Federasyonu’nun Ukrayna’ya ambargo uygulaması üzerine halkın itirazlarına karşın bu kararından vazgeçmişti.
Yanukoviç’in devrilmesi Rusya’nın desteklediği Rusçu militan kümeleri, üniforma değiştirerek Rusçu kümelere katılan Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri birlikleri ve Ukrayna Silahlı Kuvvetleri ortasında, Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinde 2014’ten 2017’ye kadar çatışmalar yaşanmıştı. Doğudaki çatışmaların yarattığı karmaşalar esnasında Rusya, süratli bir formda Kırım’ı da ele geçirmişti.
En başta tüm Donbas’ı ele geçirmeye ve Ukrayna hükûmetini devirmeye çalışan Rusçu güçler, uzun çatışmalara karşın bölgenin yalnızca yarısından az bir kısmını ve değerli yerleşimlerden yalnızca Donetsk’i ve Luhansk’ı ele geçirebilmişlerdi.
2014-2017 ortasındaki süreçte istediğini elde edemeyen Rusya, 2021’in sonlarına yanlışsız Ukrayna’nın neredeyse dört bir yanına tatbikat mazeretiyle askerî yığınak yapmaya başladı.
Askerî yığınakların gerçekleştirildiği yerler Rusya-Ukrayna sonu, Belarus-Ukrayna hududu, Donbas’ın denetimden çıkan yarısı ve yeniden 2014’te ele geçirilen Kırım idi.
24 Şubat 2022’ye gelindiğinde 200 bini bulan ve savaş çıkacağından henüz habersiz Rus birliklerine, Türkiye vaktiyle sabah saat 4 sularında birdenbire hududu geçme buyruğu verildi. Üstteki görüntüde, sonu geçen birliklere ve Rus ordusunun bombardımanlarına yer verilmiş.
Kısa müddette ülkenin güneyini büsbütün ele geçiren ve kuzeyde Ukrayna’nın başşehri Kyiv’in kapılarına dayanan Rus ordusu, Kyiv’in tam kuzeybatısındaki Buça, İrpin ve Moşçun kentlerinde haftalarca süren çatışmalara karşın başkente giremedi.
Rus askerî konvoylarına FGM-148 Javelin roketatarlarıyla ve Bayraktar TB2’ler ile saldıran Ukrayna ordusu, Mart ayının sonlarına hakikat Rus ordusunu en nihayetinde başşehrin eteklerinden tamamen geri püskürtmeyi başardı.
Kyiv’i beklendiği üzere kısa müddette ele geçiremeyen ve çok fazla kayıp veren Rus ordusu, Nisan 2022’de Ukrayna’nın kuzeyinden büsbütün geri çekildi. Sonrasında odağını ülkenin doğusuna ve büsbütün ele geçirmeyi başardığı güneyine çevirdi.
Rus ordusu, odağını az evvel bahsettiğimiz doğudaki Donbas bölgesine ve Herson üzere Ukrayna’nın güneyindeki kentlerine çevirdi.
Bu ani odak değişikliğine münasebet olarak Kyiv’e gerçekleştirilen hücumun oyalama amaçlı olduğunu ve asıl amaçlarının Ukrayna’nın güney toprakları ve Donbas olduğunu açıkladılar. Ancak Kyiv için çok büyük bir gayret vermiş olmaları, birinci iddiayı pek mümkün kılmamaktadır.
Rus taarruzlarının bir mühlet sonra duraklaması üzerine Ukrayna, Eylül 2022’de doğu istikametinde ve Kasım 2022’de güneybatı tarafında iki büyük karşı taarruz düzenleyerek kaybettiği toprakların büyük bir kısmını geri aldı.
Rus ataklarının verdiği hasar nedeniyle savunmayı bile kendini savunup savunamayacağı bile tartışma konusu olan Ukrayna, yılın sonlarına yanlışsız neredeyse eş vakitli iki başka taarruz düzenleyerek savaşı kendi lehine çevirmeyi başardı.
Doğudaki Harkiv ilinin neredeyse tamamını ve savaşın başlarında büsbütün atıldıkları Luhansk ilinin kuzeybatı ucunu kısa müddette geri alan Ukrayna ordusu, kısa müddet sonra ülkenin güneyinde Rusya’nın Şubat’tan bu yana ele geçirdiği en büyük şehir olan Herson’u da geri almayı başardı.
Gönderdiği birliklerin büyük bir kısmının etkisiz hâle getirilen Rusya, orduyu yasal zorluklarla uğraşmadan gönderebilmek ismine Eylül’ün sonlarına doğru şaibeli referandumlar gerçekleştirerek çoğunluğunu ele geçirdiği 4 ili ilhak ettiğini duyurdu.
2022’nin sonuna gelindiğinde, kış sebebiyle iki taraf da pek ilerleme katedemedi. Şimdilerde ufak ancak şiddetli çatışmalar yaşanıyor ve birtakım köyler orta ara el değiştiriyor.
Yılın sonlarına yanlışsız taarruz kapasitesinin büyük bir kısmını kullandığını ve Ukrayna’nın güneyinde dahi kaybetmeye başladığını fark eden Rusya, bu sefer odağını yalnızca Donbas’ın bazı köylerini ele geçirmeye çevirdi.
Çatışmalar, şu anda Donetsk ilinin kuzeybatısındaki Bahmut yerleşimi ve etrafında devam etmektedir ve iki taraf da pek bir ilerleme gösterememektedir. Bahar geldiğinde iki tarafın da taarruza geçmeyi planladıkları bilinmektedir.
Tahmin edeceğiniz üzere, durum yalnızca cephe sınırındaki gelişmelerden ibaret değil. Rusya’nın fetih olarak tanımladığı bu işgal, Ukrayna halkının günlük hayatını hiç beklemedikleri kadar değiştirdi ve büyük bir insanlık dramına dönüştü.
Şubat’tan bu yana Ukrayna halkı, çabucak her gün Rus bombardımanına ve bombardımanlardan kaynaklı elektrik ve su kesintilerine maruz kalmaktadır. Bu kesintilere ilaveten, ülkenin üzerinde bir hava trafiği kalmadığı için tüm gereksinimlerine artı hudut kapılarından erişmeleri gerekiyor. Hasebiyle artık ülkeye girmek dahi, elçilik yahut konsolosluk onayı alınmadığı sürece mümkün değil.
Son vakitlerde çok sık elektrik ve su kesintisi yaşayan Ukrayna halkı, hayata kaldığı yerden devam edebilmek için çeşit çeşit yöntemlerle hayatta kalmaya çalışıyor. Bunlardan şu anda en yaygın benimsenenleri:
- Bombardımandan ölmemek için makul yerlerdeki sığınaklara, sığınak yoksa da metro istasyonlarına sığınmak.
- Bilgisayar ve telefon üzere aygıtları arabalarla şarj etmek.
- Evleri lambalar yerine mumlar ile aydınlatmak, düşman yaklaşıyorsa mumları söndürmek.
- Füze ve top akınlarına karşı binaların ve tarihî yapıtların etraflarını kaplamak yahut etraflarına demir çitler örmek.
Hayatta kalmak için benimsenen yollara ve alınan önlemlere ilaveten toplum ve devlet, her gün faal bir halde çalışan sivil toplum kuruluşları ve ekonominin savaş için seferber edilmesi ve müttefik ülkelerden gelen yardımlar sayesinde ayakta durabilmektedir. Diğer bir deyişle, her meslekten kimseler kendilerince bir formda devleti ve orduyu desteklemeye çalışıyor.
Her şeyi bizden duymanız hakikat olmaz. Sizler için, Ukrayna’nın Harkiv kentinden bir arkadaşımıza ulaştık ve izlenimlerini bize aktarmasını rica ettik.
En başta bize görüşlerini bir görüntü çekerek aktarmak isteyen, kesintilerden ötürü görüntüsünü iletemeyen bir arkadaşımız olan Vladislav’a teşekkür ediyor, kelamı kendisinin çevirdiğimiz şu sözlerine bırakıyoruz:
Altyapımıza gerçekleştirilen bombardımanlardan elektriğimiz de, suyumuz da, gazımız da, internet kontağımız da kesintiye uğruyor. Elektrik kesintilerinden ötürü bazen günde en fazla 6 saat elektriğe erişimimiz oluyor. Hava saldırısı sirenlerine alıştık.
Işıklandırmanın eksik olduğu durumlarda mum yakıyoruz ve mağazalarda, işyerlerinde ve gibisi yerlerde jeneratörler kullanıyoruz. Her yerde sivil toplum kuruşları kurup ordu için bağışlar topluyoruz, hayvan barınaklarına yardım ediyoruz, tertipli kan bağışlıyoruz, diğerlerine besin ve giysi gönderiyoruz, konutları yıkılanların konutlarını baştan inşa ediyoruz ve mum üretip muhtaçlığı olanlara dağıtıyoruz.
Hayata devam etmemizi sağlayan asıl şey, ülkemize olan sevgimiz. Rahata ermek için teslim olmayı düşünen bir toplum değiliz. Kırım dahil tüm ülkemiz işgalden kurtarıldığında her şeyin rayına oturabileceğine inanıyorum.
Rusya ve Ruslar ile alakası olan her şeyden uzaklaşmaya ve Rusça konuşmayı bırakmaya başladık, zira artık herkes Ruslardan da, Ruslarla alakalı her şeyden de nefret ediyor. Ancak benim kalbimi en çok kıran şeyler, ailemin Moskova’daki “her şeyi uydurduğumuzu” sav eden akrabaları ve cephede kaybettiğim bir sınıf arkadaşım oldu.
Halkınızdan ricam: Rusya’nın işgalini ve işgal için çıkardığı mazeretleri ve palavraları lütfen sıradanlaştırmayın. Sağlam haber kaynaklarından faydalanın ve her argümana eleştirel yaklaşın. Rusya’ya her türlü dayanak, bize kurşunlar ve füzeler olarak dönüyor ve sevdiklerimizi kaybediyoruz.
Özellikle de 6 Şubat depremleri sonrasında yaşadığımız yıkımlar hasebiyle Ukrayna halkının acılarını paylaşıyor, kendilerine sabır ve kayıpları için baş sıhhati diliyoruz.
