Ülkemizin güneydoğusunda gerçekleşen zelzeleler, gerisinde bıraktığı can kayıplarıyla tüm ülkeyi derinden sarsmış durumda. Zelzele sebebiyle ailesini kaybeden çocuk sayısı ise bir epey fazla.
Bu felaketin akabinde çok sayıda kişi, ailesini kaybeden çocukları evlat edinebilmek için neler yapabileceğini ve nasıl prosedürlerden geçmesi gerektiğini araştırmaya başladı.
Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı, bu talepler doğrultusunda çeşitli açıklamalar yaptı ve “deprem nedeniyle hami aile yahut evlat edindirme konusunda uygulamaya konulmuş özel bir program olmadığını” kelamlarına ekledi. Pekala evlat edinme kuralları nelerdir ve evlat edinmek isteyen şahısları nasıl bir süreç bekliyor?
Bir çocuğun evlat edindirilmesi için, onun hukukî olarak bu duruma uygun olması gerekir. Bu sebeple “her çocuk evlat edinilebilir” niyeti yanlıştır. İlgili çocuğun bu manada uygunluğunun sağlanması için birkaç kural vardır:
Bir çocuğu evlat edinebilmek için Türk Uygar Kanunu’nun 309. unsuru yeterince çocuğun anne ve babasının isteği alınmalı ve bu isteğin çocuğun yahut anne ve babasının oturdukları yerin mahkemesinde kelamlı yahut yazılı açıklamalı olarak tutanağa geçmesi gerekir.
Çocuğun kim olduğunun ve uzun müddetten beri nerede oturduğunun bilinmemesi, çocuğa karşı özel yükümlülüklerinin gereğince yerine getirilmemesi durumlarında ise anne ve babadan rastgele birinin isteği aranmaz.
Evlat edinilecek çocuk için bu şartlar sağlandıktan sonra, evlat edinmek isteyen kişinin/ailenin hangi kaidelere sahip olmak gerekir?
- 25-65 yaş aralığında bulunmasına,
- En az ilkokul düzeyinde eğitim almış olmasına,
- Düzenli gelire sahip olmasına,
- Çocuğun, evlat edinen kişi ya da çift tarafından en az bir yıl mühletle bakılmış ve eğitilmiş olmasına,
- Bu durumun evlat edinilen çocuğun faydasına bulunması ve evlat edinenin şayet sahipse öteki çocuğunun/çocuklarının yararlarının zedelenmemesine,
- Çocuğun anne ve babasının rızasının alınmasına,
- Eğer ayırt edebilme yetisine sahipse çocuğun isteğinin alınmasına,
- Eşlerin en az beş yıldan beri evli olmaları yahut evlilikleri 5 yıldan azsa, her ikisinin de otuz yaşını doldurmuş olmaları şartları aranır. Evli olmayan çiftler ise evlat edinemez.
Eğer yurt dışında yaşıyorsanız, depremzede çocukları evlat edinmeniz mümkün değil.
Evlat edinmek isteyen kişi Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıysa ve Türkiye’de yaşıyorsa, ikamet ettiği vilayetteki Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Vilayet Müdürlüğüne müracaat edebilmesinin yanında e-Devlet üzerinden de birinci başvurusunu gerçekleştirebilir.
Yurt dışında ise ikamet edilen ülkenin ülkelerarası evlat edinme merkezine/makamına müracaat gerçekleştirilebilir. Lakin kelam konusu depremzede çocuklar olunca yurt dışında yaşıyor olmak, bu çocuk/çocukları evlat edinme konusundaki en büyük manilerin başında geliyor.
Bu süreçte evlat edinmek için başvuran kişi/aileden birtakım evraklar istenir:
- Nüfus müdürlüğü tarafından düzenlenen nüfus kayıt örneği,
- Başvuran kişinin ya da birlikte yaşadığı aile üyelerinin silinmiş kayıtlar da dahil olmak üzere sabıka kayıtları,
- Mal varlığını, gelir ve toplumsal güvenlik durumunu gösteren dokümanlar,
- Muhtarlıklardan yahut nüfus müdürlüklerinden alınacak ikametgah belgesi,
- Öğrenim durumunu gösteren evrak,
- Fiziksel, ruhsal ve zihinsel mahzurunun, daima bakımı gerektiren, bulaşıcı yahut daima bir hastalığının bulunmadığını ve bunların yanında alkol yahut uyuşturucu husus bağımlısı olmadığını belirten sağlık şurası raporu istenen evraklardır.
Bir çocuğu evlat edinmek isteyen kişi/aile, çocuğun bir yıl mühletle bakım ve eğitimini üstlenmiş olmalı.
Evlat edinme öncesinde, Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Vilayet Müdürlüğü ve evlat edinecek kişi/aile ortasında mukavelenin düzenlendiği tarihten itibaren bir yıl müddetle süreksiz bakım süreci başlar. Bu kontrat ilgili müdürlük ve evlat edinecek kişi/aile ortasında imzalanan bir evraktır.
Sözleşme, evlat edinme süreçlerinin tamamlanmasına kadar devam eder ve izlemenin rastgele bir basamağında olumsuz kanaate varılması ya da mukavele kararlarına riayet edilmemesi durumunda, gerekli müdürlük tarafından “Evlat Edinme Süreksiz Bakım Sözleşmesi” iptal edilebilir.
Peki bu izleme süreci ne halde ilerler?
Evlat edinmek istenen kişi/ailenin yanına yerleştirilen çocuğa, bu süreç tamamlanıncaya kadar geçen süreçte vazifeliler tarafından çeşitli ziyaretler gerçekleştirilir. Bu izlem ziyaretleri, haberli olabileceği üzere habersiz de olabilir. İzlem sürecinde, gerekli görüldüğü takdirde danışmanlık hizmeti de verilebilir.
İzleme süreci ve evlat edinme öncesi süreksiz bakım mukavelesi, evlat edinme süreçlerinin tamamlanmasına dek devam eder. Şayet bu süreçte çocuğun evlat edindirilmesinin uygun olmayacağı kanaatine varılırsa, bir yıllık süreç tamamlanmadan çocuk geri alınabilir.
