Pinokyo’yu bir de del Toro’dan izleyin
Yıllardır vazgeçilmez olan kıssalardan birisidir Pinokyo. Bu yıl bile birkaç ay evvel Disney+’ta karşımıza çıkan versiyonuyla birlikte iki adet Pinokyo içeriği izlemiş olduk. Bu kadar bilinen ve ilgi çeken bir öyküye yeni versiyon yaratmak sıkıntı olabilir derken Del Toro işe adeta “Durun, ben daha ölmedim.” dercesine el attı.
Pan’ın Labirenti, Shape of Water ve Nightmare Alley üzere işlerin de altına imzasını attı Del Toro. Hepsinde de rahatça direktörün esintilerini bulmak mümkün. Bilhassa Pan’ın Labirenti kadar akılda kalıcı bir içerik yaratmışken Pinokyo ile bu hudutları külliyen zorlamış diyebilirim. Bu sinemadan daha Del Toro diye bağıran bir sinema izlediğimi hatırlamıyorum. Çoğunlukla Del Toro’nun sinemalarından çıktığımda bu türlü kekremsi bir tat kalıyor damağımda. Her şey güzel hoş lakin sanat dizaynına öncelik vereceğiz, yapımı yükseltip, yaratıkları coşturacağız hevesiyle girdiği çok muhakkak oluyor sinemalara. Bunları makûs bir şey olarak asla demiyorum ama bunlara odaklanılması sonucunda senaryoyu daima “meh” buluyorum diyebilirim. Birebir şeyi Shape of Water’da da yaşadım. Hatta yakın vakitte tekrar izlediğimde Pan’ın Labirenti’nde dahi yaşadım lakin Pinokyo’da asla…
Bu Sinema Her Şeyiyle Olmuş
1882-1883 civarı Carlo Collodi tarafından yazılan kitabın ilham olduğu sinema, İtalya’nın Mussolini periyodunda, faşizmin karar sürdüğü ve “Çalışmazsan Pinokyo üzere olursun.” temalı bir öyküyü anlatır. İnsanların ürettiği cansız bir varlıktan, sevinç saçan bir canlının ortaya çıkabileceğinin ve eğitilebileceğinin delili niteliğindedir.
Del Toro harika stop-motion animasyon tekniğiyle bu öyküyü içimize adeta sindirdi, hatta sindirmekle kalmadı şahsen beni histen duyguya iterek gözlerim dolu bıraktı. Son vakitlerde gördüğüm en hoş animasyonlardan biri olmakla bir arada bu yıl da izlediğim en uygun sinemalardan birisiydi her açıdan. Bilhassa sanat açısından konuşmak gerekirse Gris Grimly’nin 2002’deki illüstrasyonlarından alınan görselleri dijitale fevkalade bir biçimde yansıttığını söylemeden edemeyeceğim.
Adeta 1940’ların Disney sinemalarından fırlamış, o sıcaklığı ve nostaljiyi iliklerime kadar hissettiren ve bana okuldan gelmişim de televizyonda bir animasyon izliyormuşum hissini yaşatan bir sinema Pinokyo. Herkesin de bu kıssadan bir şeyler bulacağını, Del Toro’nun ne kadar usta bir yaratıcı olduğunu tekrardan görecekleri bir iş.
Pinokyo tıpkı vakitte bir “çocuk” öyküsü olarak bilinse de ve bu sinema pek rahatlıkla ailecek izlenebilecek bir sinema olsa da sanıldığından çok daha derin bildiriler veren ve insanı düşündürmeye iten bir sinema. Bilhassa kilisede geçen bir sahnede Pinokyo’nun tahtadan yapılma çarmıha gerilmiş İsa heykeline bakarak “İnsanlar onu neden seviyor da beni sevmiyor?” diye sorduğu yerde şaşkınlığa uğramıştım. Seyircinin yüzüne acımadan atılan diyalogların olduğu, 1. Dünya Savaşı devrinde geçen, pek çok sıkıntıların göze parmak sokmadan alttan alta verildiği harikulade sahnelerle dolu bir sinema.
Normalde Del Toro’yu senaryo açısından eksik bulurum ancak bu sinemanın o oturmuşluğu tahminen de daha evvelden var olan bir öyküden alınmasıyla oluşmuş olabilir. Tahminen de Del Toro, başındaki harika karakterleri, bu türlü var olan kıssalara yansıtarak hayatına devam etse eminim ki bu kadar tertipli ve harikulade işler ortaya çıkar. Tam olarak bittiğinde “Oh be, bu sefer tam olmuş” dediğimi hatırlıyorum. Yaratıcılığını da kendisini de çok sevdiğim için gelecekte Del Toro’dan animasyon üzerine daha fazla şey izlemeyi umuyorum. Katiyetle kendisinin güçlü istikametlerinden biri buymuş.
Editörün Notu: Abartısız yılın en güzel sinemalarından birisi olabilir. Bu kadar keyifle ve histen duyguya süründüren, üstelik bunu Pinokyo üzere her versiyonu bilinen bir öyküyle yapabilmiş bir içerik.
NOT: 4,5 / 5
|
İkinci Görüş – Eren Eryürekli Günümüzde artık bir varmış bir yokmuş diye anacağımız hale gelen Pinokyo’nun hikayesi yıllar içerisinde kendi mitosuna sahip oldu diyebiliriz. Klasik hikayenin en sade halde uyarlamaları da var, Spielberg ve Kubrick’in dehasından çıkma Yapay Zekâ üzere örnekler de. Hal bu türlü olunca yapıta el atan her direktörün yorumu dimağımızda Pinokyo’ya farklı bir pencere bir nefes alanı açıyor. Netflix’in stop-motion animasyonu ise Guillermo Del Toro’nun zihninin karanlık labirentlerinden izler taşıyor. Öncelikle bu sinema hikayenin Disney ve asıl daha karanlık versiyonunun bir kırması üzere, hatta Del Toro bilhassa Pinokyo’nun sancılı yaratım anlarında Frankenstein’a bir selam çakmaktan geri durmuyor yahut Mevt ve Yaşam’ı simgeleyen varlıklarda kendi aşina olduğu Meksika mitlerine uzanıyor görsel olarak. Özgün hikayede çocukların kaçırılıp eşeğe dönüştürüldüğü Zevki Sefa Adası onun lensinden faşist İtalyan diktasının çocukları askerlik için gittiği bir eğitim kampına dönüşüyor. Natürel Pinokyo’yu politize etmek ne derece akıl kârı derseniz ben bunun çok zekice bir atılım olduğunu söylerim. Zira bu karakter bir maske üzere formdan biçime girebilen, nereye çekerseniz oraya uzayan tahtadan yapılmasına ironi olarak oldukça elastik bir karakter. Hasebiyle Del Toro’nun kendi politik hassasiyetlerini yapıtına katması sinemanın öznelliğini ve biricikliğini de arttırıyor (ki kendisi bunu Pan’ın Labirenti ve Devil’s Backbone’da da yapmıştı). Ben bu sinemada bilhassa Gepetto’nun rolünün artmasını ve Cırcırböceği’nin neredeyse Ewan McGregor’un Moulin Rouge’daki bohem müellifi tadında olmasına bayıldım. Maymun olan bir Cate Blancheet ve elegant şeytaniliğiyle Christoph Waltz rollerine cuk oturmuşlar, e Ron Perlman zati Del Toro’nun gediklisi onsuz olmazdı, Pinokyo’yu seslendiren genç yetenek Gregory Mann’in manik gücü de saf kuklamıza animatörlerin muazzam emeği dışında ikinci bir can vermiş resmen.
Lafı da uzattım biraz lakin bahis Del Toro olunca insanın bu tatlış fakat karanlık adamın zihninden çıkmayası geliyor işte. Onun elinin değdiği çabucak her projenin ortalamanın üstünde kimilerinin da klasik statüsünde olduğunu biliyoruz artık. İşte Pinokyo tam o ikisinin hududunda dolanan ileride çok uygun hislerle hatırlayacağımız bir üretim olmuş, hayat ve vefat hakkında söylediği manalı ve içten kelamlar, faşizanlık eleştirisi, İsa peygamber göndermeleri derken dolu dolu 2 saat geçiriyorsunuz ve sineması bitirdikten sonra imal belgeselini de atlamayın derim. Orada gerçek sihrin nasıl yaratıldığını ve insan emeğinin ve eforunun nelere kadir olduğunu görüp cinsimiz keşke tüm gücünü bu türlü hoşluklar yaratmaya harcasa diye hayıflanacaksınız. Sinema küçük yaştaki izleyici dostlarımıza uygun olmakla birlikte anlamayacakları yerler de olacaktır fakat birlikte keyif alacağınız kesin. NOT: 4 / 5 |
