1979 İran Devrimi
Merhaba sevgili okurlar, “Zamanında bir coğrafyanın bahtını değiştirmiş tarihi bir olayı, 2 saatlik interaktif bir tecrübeden öğrenmek mümkün müdür?” sorusuna 1979 Revolution: Black Friday ile yanıt vermeye çalışacağız.
1979 Revolution: Black Friday, 2 saatlik güzel bir tecrübe ile biz oyunculara yakın tarihte yaşanmış ve tesirleri çağdaş dünyada hala görülen bir olayı makul açılardan tecrübe etme fırsatı sunuyor. Pekala, oyunumuz bu çalkantılı periyodu anlamak ve tahlil etmek için kâfi bir kaynak sayılabilir mi? İşte artık bu sorunun karşılığını bulacağız.
1979 İran Devrimi’ni macera çeşidinde bir üretim olarak bizlere aktaran 1979 Revolution, 79 İhtilali’ne farklı bir bakış açısı ile yaklaşmayı denemişti. İçerisinde birçok farklı görüşe sahip fraksiyonları barındıran bu tarihi olay başlı başına siyasi içerikli olduğu için tarafsız yaklaşmak da bir oldukça güç. Black Friday, devrin tesirli siyasi figürlerinden ve birtakım tartışmalı kıymetleri derinlemesine incelemekten kaçınarak oyunculara kesitler halinde bir periyot tablosu çizmeyi amaçlıyordu.
Günümüzde tarih odaklı birçok oyun, kurguda kolay yolu seçerek ana karakterleri makul bir bloğa yerleştiriyor ve olaylara taraflı bir formda yaklaşıyor. Assassin’s Creed oyunlarında tarihi figürleri “Tapınakçı” olarak karşımızda buluyor yahut Call of Duty’de savaşlara bir Amerikan askeri gözünden bakıyoruz. Taraflı anlatımın olağan karşılandığı oyun kesiminde 2 saatlik kısa mühleti ile tesir alanı bu derece geniş bir olayı merkezine alan Black Friday, kıssasını bloklar üzerinden kurmak yerine temel anlatı ögesi olarak fotoğrafları seçiyor.
Oyun, ihtilali fotoğraflar üzerinden gerçekçi bir lisan ile anlatmaya çalışırken elbette yalpaladığı noktalar da oluyor. Sonuçta bu derece kısa müddette böylesine bir olayı anlatmak kolay bir iş değil. Tekrar de ihtilale giden yolda yaşanan kıymetli bir olayı tarihin ışığında bizlere sunmayı ve periyodun önde gelen politik cephelerini farklı lokal karakterler üzerinden oyuna aktarmayı başarıyor.
Oyunun ana kıssası ise gerçek olaylardan esinlenilerek oluşturulmuş bir kurgu lakin 1979’un bize temel aktarmak istediği şey kendi kurgusu değil. Oyun, bizlere İran Devrimi’ni tecrübe ettirmenin kederinde. Az da olsa bu devrin havasını solumamızı ve soluduğumuz hava ciğerlerimize dolarken birtakım kararlar vermemizi istiyor Black Friday. Tabi mühlet baya bir kısıtlı olunca havayı ne orta soluduk da ciğerlerimize doldu anlayamadan bir şeyler olup bitiyor. Buna karşın periyodun değerlendirmesini bizlere bırakması, öykü ilerleyişinde tesirli olan kararlarımızı değerlendirmelerimiz doğrultusunda verme bahtını tanıması üzere bizleri ortama alıştıran dinamikleriyle kısa müddetini bir nebze de olsa telafi ediyor.
İran İhtilali sırasında bir fotoğrafçı olan İstek Şirazi’yi oynadığımız oyun sırasında yaptığımız seçimlerle ihtilali farklı cephelerden deneyimleyebiliyoruz. Ölçülü bir fotoğrafçı olup sadece ihtilali fotoğraflayabileceğimiz üzere birebir vakitte Şah tersi bir tavır izleyip sıkı bir devrimci de olabiliyoruz. Oyunda bulunan fotoğraf çekme özelliğini kullanarak hakikaten 1979’da fotoğrafçıların objektifine yansımış fotoğrafları canlandırabiliyor yahut olaylara kendi yorumumuzu katarak periyoda farklı istikametlerden ışık tutan fotoğraflar çekebiliyoruz.
Oyun, isim vermekten çekinmese de verdiği isimlerin üzerinde gereğince durmamayı tercih ediyor. Periyoda ismini kazımış Şah İstek Pehlevi ve Ayetullah Humeyni’nin yaptıkları ve ataklarının sokağa yansıyan sonuçları bizlere sunuluyor lakin çok da derinlere inilmiyor. Baş karakterler biraz sahne ışığında tutulup sonra yok oluyorlar. Oyunun ismindeki Black Friday ise tanınan kültürde kendine yer eden alışveriş çılgınlığı ile alakalı değil, tam bilakis dramatik ve trajik bir olay olan, protestocuların Şah rejimi askerleri tarafından öldürülmesinden kaynaklı Kara Cuma ismini almış tarihi bir gün. Kara Cuma da oyun esnasında tecrübe etme talihi bulduğumuz kıymetli tarihi olaylardan biri.
Oyunda gördüğümüz ana karakter ve yan karakterlerin birçoğu kurgu olsa da bu karakterler periyoda uygun bir halde yaratılmış ve her biri farklı bir fikrin temsilcisi olarak karşımızda duruyor. Devirle iç içe olan karakterler sayesinde oyundan kopmuyor ve karakterler üzerinden periyoda dair bilgiler ediniyoruz. Karakterlerin çeşitliliği ve bulundukları pozisyonlar nedeniyle oyun boyunca empati kurmaya zorlanıyor ve empati kurdukça da herkesin devir kuralları göz önüne alındığında kendince haklı olduğunu fark ediyoruz. Bu açıdan oyun bize tam olarak keskin çizgilerle belirlenmiş bir uygun yahut berbat karakter sunmuyor. Zati tarihi anlatırken de figürleri düzgün yahut makus olarak nitelendirmek anlatıcıya değil de okuyucuya düşmelidir ki 1979 Revolution bu hususta yorumu çoğunlukla oyuncuya bırakıyor.
1979 Revolution sırf 2 saatlik bir tarih dersinden ibaret değil doğal ki de. Oyunun, oyuncuyu kendine bağlayan bir öteki istikameti ise drama ve aksiyonu harmanladığı kurgusunu devrin olaylarına yedirerek anlatması. Öykü tek başına çok etkileyici olmasa da yönettiğimiz karakterler ile yakın tarihe damga vuran birkaç olayı tecrübe edebiliyor olmamız tarih severler için oyunun pahasını artırıyor.
Oyunun şaşırtan bir halde tarihle tezatlaştığı hiçbir nokta yok. Lakin tezatlaşmaması demek her vakit elimizdeki eserin olağanüstü bir kaynak olduğunu göstermez. Black Friday, tarihi gerçeklere sadık kalsa da gerek kısa oynanış müddetiyle gerekse ihtilale dair değinmediği birçok noktanın olmasıyla tarihi öğrenmek için ülkü bir kaynak değil. Halihazırda bilgi sahibiysek, bu devri tecrübe etmek yahut İran Devrimi’ne dair derinlemesine bir araştırmaya keyifli bir ön hazırlık yapmak içinse hoş bir tercih olabilir Black Friday.
Bir sonraki “Oyunlardan Öğrenilir Mi?” yazımızda görüşmek üzere. Sıhhatle kalın, oyunla kalın.
