Maymun çiçeği gündemi hızla sürerken bazı haber sitelerinde “virüs kaynaklı 271 milyon ölümün beklendiğine dair” ifadelerin yer alması sosyal medyada yeni bir gündem oluşturdu. Bilimsel, gerçek makaleye dayanan bu ifadeler, aslında makalenin yanlış yorumlanmasından ibaretti.
Koronavirüs gibi bir küresel salgını henüz yeni atlatmaya başlamışken dünya, son günlerde yeni bir salgın endişesine kapıldı. Genellikle Orta ve Batı Afrika ülkelerinde görülen maymun çiçeği virüsü, bazı Batı Avrupa ülkeleri, ABD ve İsrail gibi toplam 21 ülkede peşi sıra görüldü. Dünya çapında toplam vaka sayısı 300’e yaklaşırken, geçtiğimiz günlerde ABD’nin vakalara aşı uygulamasını başlatacağı açıklanmıştı.
Öte yandan maymun çiçeği virüsü, tıpkı koronavirüsün başlangıcında olduğu gibi pek çok yanlış kanıya ve yanlış bilgi aktarımına ev sahipliği yapmaya başladı. Bunlardan sonuncusuysa bugün bazı medya kuruluşları tarafından paylaşılan haberlerde görüldü. İspanya’da yayımlanan bir makaleye dayandırılan söz konusu haberlerde virüsün 271 milyon kişiyi öldüreceği iddia ediliyordu. Fakat makale, bunu söylemiyordu.
Haberler gerçeği yansıtmıyor:
NTI (Nuclear Threat Initiative) tarafından yayımlanan Kasım 2021 tarihli ve “Ciddi Sonuçlu Biyolojik Tehditleri Önlemek ve Yanıt Vermek için Küresel Sistemlerin Güçlendirilmesi” başlıklı makale, Münih Güvenlik Konferansı ortaklığında 2021 yılında yürütülen bir çalışmanın sonuçlarına yer veriyordu. Makalenin özetiyse aslında söz konusu haberlerin yanlış olduğunu zaten gösterir nitelikte:
“Mart 2021’de NTI, sonuçları yüksek biyolojik tehditleri azaltmak adına bir masaüstü tatbikat yapmak için Münih Güvenlik Konferansı ile ortaklık kurdu. Tatbikat, ulusal ve uluslararası biyogüvenlik ve pandemi hazırlık mimarilerindeki boşlukları inceleyerek, ciddi sonuçlara yol açan biyolojik olaylar için önleme ve müdahale yeteneklerini iyileştirme fırsatlarını araştırdı. Bu rapor, tatbikat senaryosunu, tartışmadan elde edilen temel bulguları ve uluslararası toplum için uygulanabilir tavsiyeleri özetlemektedir.”
- Masaüstü tatbikatlar, ekip üyelerinin bir acil durum sırasında rollerini ve belirli bir acil duruma tepkilerini tartışmak için gayri resmi bir sınıf ortamında buluştuğu tartışmaya dayalı oturumlardır.
Yapılan çalışmada oluşturulan SENARYO:
Birçok uzman ismin katıldığı söz konusu çalışmada ekip, bir maymun çiçeği salgınında yaşanabilecekleri ‘senaryo’ çerçevesinde ele aldı ve tartıştı. Olası bir salgında yaşanabilecekler, ekip tarafından varsayımsal tarihlerle ve kurgusal ülkelerle şu şekilde aktarıldı:
- 5 Haziran 2022: 250 milyon nüfuslu Brinia’da maymun virüsü salgını görülür, 1.421 vaka ve 4 ölüm bildirilir. Uluslararası yayılıma dair bir kanıt yoktur. Brinia hükûmeti, Dünya Sağlık Örgütü’nden tıbbi destek ister. Virüs üzerinde yapılan çalışmalar, Brinia’daki mutasyonun mevcut aşılara karşı bağışıklık kazandığını gösterir.
- 10 Ocak 2023: 83 ülke etkilenir, 70 milyon vaka vardır, 1,3 milyon kişi hayatını kaybetmiştir. Efektif tedavisi bulunamadığından ülkeler ilaç dışı müdahalelere başvurur. Dranma Cumhuriyeti gibi ülkeler virüsün yayılmasını engellemek için ağır önlemler alır. Cardus gibi ülkelerse virüsü hafife alır ve ekonomilerini korumaya bakar. Bu ülkelerde salgının çıktısı daha ciddi olur.
- 10 Mayıs 2023: 480 milyon vaka, 27 milyon ölüm vardır. Bu noktada katılımcılar, salgının, faillerin hedeflerini çokça aşan bölgesel bir biyo-terör saldırısından kaynaklandığını öğrenir. Brinia hükûmeti, tasarlanan virüsün komşu ülkesi Arnica’nın önde gelen viroloji enstitüsünde yasa dışı olarak geliştirildiğini ortaya koyar. İşin arkasında bağımsız Arnicalı terörist grup SPA’ın olduğu öğrenilir.
- 1 Aralık 2023: 3,2 milyar vaka, 271 milyon ölüm vardır. Çalışma, burada yuvarlak masa tartışmasıyla sonlandırılır. Bu tartışmada dünya çapında halk sağlığına hazırlık konusundaki eksikler ve salgına hazırlık yapmayı hızlandırmak için daha etkili finansman mekanizmalarına duyulan ihtiyaç değerlendirilir. Çalışmada salgına hazırlıklı olmanın düşük ve orta gelirli ülkelerin yapmayı göze alamayacağı maliyetli yatırımlar gerektirdiği kabul edildi.
Yani kurgusal bir çalışma, gerçek dünyada yaşanacakmış gibi yorumlandı:
NTI tarafından yapılan ve hayali bir salgının simüle edildiği bu çalışma, şu anki maymun çiçeği salgınında bunların yaşanmasının beklendiği şeklinde yorumlanarak servis edildi. Yeni bir pandemiye dair endişeler sürerken böyle bir haberin yayımlanması da haliyle gündem oldu.
