‘İnternetin geleceği’ olarak isimlendirilen metaverse kavramı, teknoloji dünyasında son vakitlerin tahminen de en çok gündemde olan konusu. Facebook’un uğruna ismini Meta olarak değiştirdiği ve büyük atılımlar yaptığı; gündelik hayatımızı geçirebileceğimiz sanal cihanlar manasına gelen bu kavram, daha çok erken düzeylerde olmasına karşın birçok insan ve dev şirket tarafından yatırım alıyor ve ileride milyarlarca; hatta trilyonlarca dolarlık bir kesime dönüşeceğe benziyor.
Lakin metaverse konusunda her gün yeni haberler gelse de birçok insanın bu hususta kuşkuları var. Sanal kainatların gelecekte bu kadar yaygın olacağı kestirimi ve buna astronomik yatırımlar yapılması birçok insan tarafından mantıklı bulunmuyor. Bunların yanı sıra metaverse’ün kuşku yarattığı bir bahis daha var; çevresel tesirler. Gelen haberler, bu biçim teknolojilerin çevresel tesirlerinin tartışmalı bir bahis olduğunu bir defa daha ortaya koyuyor.
Metaverse’ün oluşturabileceği tesirler neler?
Hem ülkemizden hem de dünya çapından birçok uzman, insanların meskenlerinden gelecekte tüm işlerini sanal olarak hâlletmesini sağlaması beklenen metaverse’ün olumlu ve olumsuz istikametlerine dikkat çekmek istiyor. Etraf Mühendisi Prof. Dr. Mustafa Öztürk, ısınma, soğutma ve aydınlatma üzere durumlar sonucunda birçok kirletici unsurun tabiata salındığının altını çiziyor.
Daima iç ortamlarda kalmanın hava kalitesini düşürebileceğini belirten Öztürk, nem ve karbondioksitin insan sıhhatine uygun kaidelerde olması gerektiğini; aksi takdirde büyük risklerin oluşabileceğini tabir ediyor. Fakat karbon emisyonlarının büyük bir kısmının ulaşım kaynaklı olduğuna dikkat çeken Öztürk, insanların meskende kalmasının, tıpkı pandemide olduğu üzere, sera gazlarının salınımında azalma üzere olumlu sonuçlar doğurabileceğini de söz ediyor.
Ülkemizdeki siber güvenlik uzmanları da metaverse konusunda açıklamalarda bulunanlar ortasında. Bu şahıslar, metaverse’ün önemli ölçüde güç tüketimi oluşturabileceğini kaydediyor. Bu sebeple de daha süratli sunucuların çıkması gerektiği, halihazırda sorunlu olan çip üretiminde problemler yaşanabileceğini vurguluyor. Alternatif çip üretilmesi gerektiğini vurgulayan siber güvenlik uzmanı Osman Demircan da AA’ya yaptığı açıklamalarda ortaya çıkacak elektrik tüketiminin tabiata negatif tesirlerinin olabileceğini söylüyor.
Güç tüketiminde tepe olacak
Dünya çapından gelen açıklamalar da önümüzdeki yıllarda 10 trilyon dolardan fazla pahaya ulaşabileceği tabir edilen metaverse konusunda kuşkuların olduğunu gösteriyor. Metaverse’ün sanal gerçeklik (VR), yapay zekâ ve blok zinciri üzere teknolojiler içermesi güç tüketiminin ulaşabileceği düzeyleri ortaya koyuyor. Teknoloji devi Intel de bu mevzuda yaptığı açıklamalarda metaverse’e güç sağlamanın 1.000 kat daha fazla güç gerektirebileceğini vurgulamıştı.
Yapılan bir araştırma, sanal gerçeklik için gereken donanıma sahip kullanıcıların önümüzdeki yıllarda elektrik için binlerce dolar harcayacağını; bunun da büyük bir karbon salınımına yol açabileceğini varsayım etmişti. Ayrıyeten yapılan öbür araştırmalar da oyun oynamanın dünya çapında büyük bir güç tüketimine sebep olduğunu ortaya koyarak metaverse’te ve bulut teknolojisi kullanımında bu durumun daha da kötüleşebileceğini belirtmişti.
Bunun dışında gelecekte büyümesi planlanan yapay zekâ teknolojilerinin geliştirilmesi ve çalıştırmasının da yüksek düzeyde bilgi süreç gücü gerektirebileceği tabir ediliyor; bu da binlerce ton karbondioksit salınımının gerçekleşebileceğini ortaya koyuyor. Ek olarak NFT’ler ve kripto paralar üzere metaverse için ehemmiyet taşıyan blok zinciri teknolojilerinin de çevresel tesirleri uzun vakittir tartışılan bir mevzu. Yapılan araştırmalar, global Bitcoin madenciliğinin bir yılda Arjantin’den daha fazla elektrik tükettiğini ortaya çıkarmıştı. NFT’lerin üretilirken harcanan gücün yüksek düzeyde olması da daha uzmanların daha evvelki açıklamlarında vurgulanmıştı.
Nasıl tahliller sunulabilir?
Pekala, bu korkutucu tesirler için nasıl tahliller sunulabilir? Google üzere kimi şirketler bu bahiste adım atmaya başladı. ABD merkezli dev şirket, 2030 yılına kadar tüm data merkezlerinde karbon-sıfır güce geçmeyi planladığını açıklamıştı. Microsoft ve Amazon üzere başka teknoloji devlerinden de emsal kararlar gelmişti. Bunlar da karbonsuz, yenilenebilir güç kaynaklarının oluşabilecek çevresel tesirlere bir tahlil olduğunu ortaya koymuştu.
Ayrıyeten Computer Games Journal tarafından geçtiğimiz yıllarda yapılan bir araştırma, oyun bilgisayarlarında %13’lük bir güç tasarrufu yapmanın yolunun bulunduğunu tabir etmişti. Buna nazaran muhakkak donanımların suratını azaltmak, güç kullanımında %25’lik bir düşüşe yol açabilir ve güç tüketimini azaltabilir.
Blok zinciri konusunda da birçok firma etraf dostu teknolojilere yönelmeyi düşünüyor. Bu teknolojilerin şu an tüketilenden çok daha az güç tüketebileceği ve oluşan karbon emisyonlarında azalmaya neden olabileceği aktarılıyor.
Velhasıl, ileride ismini daha sık duyacağımız metaverse’ün oluşturabileceği olumlu ve olumsuz tesirler konusunda tartışmalar sürat kesmeden sürüyor. Bu teknolojilerin büyük maliyetlere neden olabileceği öngörülse de husus hakkında daha fazla araştırmanın yapılması ve gerekli tahlillerin sağlanması gerektiğini belirtmek yanlış olmaz.
Metaverse ne ola ki diyenleriniz için;
