Her insanın bilim kurguyu sevmek için kendine has nedenleri vardır. Bazen geleceğin sunduğu uçsuz bucaksız bilinmeyenin içine balıklama dalmak keyif verir, bazen uzaya çıkıp hoş mavi gezegene uzaktan bakmak. Bazen de içinde yaşadığımız bu dünya vasıtasıyla öteki bir gerçekliğe gitmek insanı cezbeder. Tarih boyunca pek çok farklı bilim kurgu yapıtının çıkması da bundandır. Tüm bu okyanus içerisinde Matrix’in temsil ettiği fikirler çok özel bir yere sahip. Ben şahsen serinin ikinci ve üçüncü sinemasını pek sevmesem de birinci sinema gerçek manada bir zihin açıcı tesire sahipti. Bu kadar vakit sonra yine Matrix’e dönme fikri de biraz nostalji biraz da iç gıdıklayıcı merak hissinin tesiriyle beni heyecanlandırmıştı.
Natürel unuttuğum ya da göz arkası ettiğim çok kıymetli bir şey vardı; o da Warner Kardeşlerin heyecanı öldürme konusundaki mükemmel profesyonellikleri. Sinemanın başından itibaren hoş hislerim bir anda kendini sorgulayıcı kanılara bırakmaya başladı. Hatta sinemanın başlarında sanki Deadpool mu izliyorum diye de düşünmeden edemedim. Daha evvel Matrix 4 cephesinden gelen haberlerde sinemanın bir de mizahi yanı olacağını öğrenmiştik fakat mizah denilince ben biraz güleriz diye düşünmüştüm. Sondan gülmek sayılmıyorsa, pek güldüğümü söyleyemem.
USB’den Format Atmak
Benim bilgisayar kullanmaya başladığım birinci yıllarda sistem kurtarma disketleri olurdu. Bilgisayarın yanındaki çekmecede kesinlikle duran bu disket olur da Windows’a bir şey olursa diye daima aklımda yer etmiş lakin hiç kullanmamıştım. Matrix’in çıktığı vakitler formatları CD-ROM ile atıyorduk ve daha farklı bir periyottu. Artık formatları USB ile atıyoruz ve birden fazla bilgisayarda disk takılacak bir yer bile bulunmuyor. Bunları niçin söyledim zira Matrix 4 izlerken güya Windows 98 konseyi bir bilgisayara USB ile Windows 10 kurmaya çalışıyormuş üzere hissettim. En başından beri olmayacağını biliyorum ancak ne hikmetse deniyorum. Esasen BIOS’ta da USB klavye çalışmıyor…
Wachowskilerin olağan kurallar altında dördüncü bir Matrix sineması yapmak üzere bir fikirleri yoktu. Lakin oldukça empati kurabileceğim sebeplerden dolayı Lana Wachowski geçirdiği çok güç bir periyottan sonra en büyük yapıtı Matrix’e yine sığınmış ve O’nu geri döndürerek kendine de bir çıkış yolu aramak istemişti. Sinemada de bu hisleri vakit zaman yaşayabildim ve bu hakikaten özel bir histi. Sinema hayli hayal kırıklığına yol açsa da Lana’nın şahsî geri dönüş öyküsünün senaryoya tesiri bence olumlu bir ayrıntı, biraz empati kurmak kâfi. Lakin bu empati kısmını bir kenara bırakınca baştan sona güya senaryosu olmayan bir sinema izliyormuşum hissine kapıldım. Bu, hayran imali bir Matrix öyküsü olsa çok daha akıcı bir hikaye olabilirmiş.
Lütfen Nostaljinin Yakasından Düşün
Matrix’in birinci sinemasıyla yarattığı hissiyatlar bir yana Keanu Reeves’in Neo olarak geri dönüşü bile sinema için acayip bir heyecan nedeniydi. Üstüne Trinity rolünde Carrie-Anne Moss da geri dönünce daima içimde bir “acaba” vardı. Lakin tüm bu geri dönüş kıssası buram buram nostalji hissini emmek için yapılmış. Neo’nun geri dönüşü bir mana söz etmiyor, mevcut cihan birinci üç sinemadan sonra ilerleme kaydetmiş olsa da Neo ile ortasında kurulmaya çalışılan bağ yalnızca ilham vermekten ibaret. Hatta Mr. Anderson’un rolü sinemada Neo’nun daha önünde bile diyebilirim. Tekrar klasik bir beyaz tavşanı takip et, kırmızı hapı seç, kahraman ol öyküsüne hakikat anlamsızca savrulurken bence en az benim kadar Keanu Reeves de işlerin yolunda gitmediğini biliyordu.
Star Wars: The Force Awakens’ı birinci izlediğim vakit A New Hope ile ortasındaki büyük benzerlikler beni çok rahatsız etmemişti, o sinemanın daha büyük sıkıntıları vardı. Matrix 4 de biraz birinci sinemanın müsaadeden gitmeye çalışmış. Lakin Lana Wachowski üzülerek söylüyorum ki J.J. Abrams’tan bile daha makûs bir iş çıkarmış. Ortaya giren geçmişe dönüş sahneleri ve verilen referanslar bile nostalji hissini canlı tutamamış. Aslında sinemanın o denli acayip bir birinci yarısı var ki, latife değil hakikaten Deadpool sineması üzere. Matrix ile ilgili bildiğimiz her şeye bayağı göndermeler var. Warner Bros. bile bu göndermelerden nasibini almış. Matrix içinde Matrix üzere Inceptionvari işler de bir anda klasik atmosferin bozulmasına ve sizin sinemadan kopmanıza yol açıyor. O birinci kısımlardaki bayağılıklar artık üretimci takımı nasıl etkilediyse jenerik sonrası sahne bile bundan nasibini almış ancak o sondaki söz latifesi üzücü olmamış.
Bir Kahvenin Kırk Yıl Hatırı Vardır
Matrix denilince akla çok farklı fikirler gelebilir ancak sanırım bunlar içerisinde en sonlarda romantizm vardır. Lana Wachowski’nin yaşadığı buhran sonrası yazdığı senaryonun temelinde ise romantizm ve alakalar var. Bu bir noktaya kadar kabul edilebilir ve anlaşılabilir olsa da koskoca Matrix kıssasını ve cihanı bu kadar küçültmek bana hiç mantıklı gelmedi. Tamam Neo ve Trinity süper bir ikili ve birbirlerine çok yakışıyorlar, birinci üç sinemada bunlarla ilgili kusursuz anılarımız var. Lakin artık 2021 yılındayız değişik bir Matrix ve dışarıda farklı bir dünya var işte burada geriye gidip Windows 98’e USB ile format atmaya kalkınca “Matrix.exe çalışmayı durdurdu” yanlışı alıyorsunuz.
Aksiyon hızlanacak, vakit duracak derken… Vakit sahiden duruyor lakin katiyetle hayal ettiğiniz formda değil. The Analyst dışında dişe dokunan bir pahası de olmayan Resurrections’ın Agent Smith ve Morpheus diriltmeleri de sınıfta kalmış. Morpheus bir noktaya kadar kabul edilebilir olsa da bu yeni sürüm Casus Smith’e pak bir sistem geri yükleme yapmak lazım. Güya klasik bir harika kahraman filmiymiş üzere sinemanın sonu da yaklaşırken bilhassa sinemada bile dalga konusu olan Matrix ideolojisini seven insanlarda zeytinli açma yemiş üzere bir mide yanması yaşanabilir. Her şey bitip ekranda yazılar akmaya başladığında başımdaki tek soru “gerçekten mi?! Matrix’e bunu mu yaptınız?!” oldu. Sineması kesinlikle sevenler olacaktır, hiç haz etmeyenler de olacaktır. Ben ikinci kısımdayım. Çok puan verilesi bir sinema değil lakin üşenmeyip girip IMDB’den oy verseydim 6/10 verirdim. Hala birinci Matrix sineması ve Animatrix dışında tutunacak bir kolumuz yok. Umarım bu yeni jenerasyon Matrix’in kaynak kodları silinir de bir daha karşılaşmayız.
